Irak Liderlerinin Ortak Akıbeti

Paylaşın:

Irak çok karışık bir coğrafyadır. Buraya hakim olan, yeryüzünün iplerini elinde tutar.

Ancak kendisine sahip olmaya çalışan herkesin başını fena halde ağrıtmıştır.

Ne Bizans, ne de Sasani burada isrikrarlı oturabilmiştir.

Müslümanların kontrolüne geçtikten sonra da baş ağrıtmaya devam etmişti. Bölgenin huyunu bilen sahabeden Abdullah b. Selam, Hazret-i Ali‘nin önüne çıkıp; “Ey müminlerin emiri. Irak’a gitme!.. Korkarım orada sana kılıcın ucu dokunur” diye ikaz etmişti. Sonuç, Hazret-i Ali şehit edilmişti, hem de bir zamanlar kendi taraftarlarından biri tarafından…

Hemen sonrasında Irak ahalisi, Hazret-i Hüseyin‘i davet etmişti. Sonuçta, kendisini davet eden taraftarlarının ihanetine uğramıştı.

Emeviler burayı kontrol etmekte hep zorlandılar. Nitekim kendilerini devirip yerine geçen Abbasiler burada filizlenmişlerdi.

Cengiz‘in sürüleri burayı talan ederken, başka hiç bir yerde göstermedikleri vahşeti burada yaşatmıştı insanlara…

En rahat yaşadıkları dönem Osmanlılı yıllardı. Ancak Devlet-i Aliyye yıkılınca bir daha iflah olmadı Irak…

Kral I. Faysal

Kral I. Faysal

1921’de İngiltere mandası altında şekillenen Irak’ta şimdiye kadar hiçbir yönetici huzur içerisinde ölmedi. Kimi hükümet darbeleri sonucunda ayaklar altında kaldı, kimi şüpheli kazalarda can verdi, kimi de idam edildi.

Kral Faysal
I. Dünya Savaşı’nda, Osmanlı İmparatorluğu’ndan boşalan Hicaz’da yönetimi ele geçirip 1916-1924 yılları arası Hicaz’ı yöneten Şerif Hüseyin‘in oğluydu. İngiltere ile bir anlaşma yaparak 1920’de Suriye kralı ilan edildi. Fakat Fransa, Şam’ı işgal edince Londra’ya gitti. Bir sene sonra Irak’ta bir manda yönetimi kurmak isteyen İngiltere tarafından Irak kralı ilan edildi. 8 Eylül 1933 yılında İsviçre’nin Bern kentinde aniden hayatını kaybedince kalp krizi dediler.

Kral Gazi

Kral Gazi

Kral Gazi
Faysal’ın büyük oğluydu. Daha 1924 yılında veliaht ilan edilmişti. Babasının ani ölümü üzerine tahta çıktı. İdealistti, Ortadoğudaki dirliğin arap topluluklarını bir arada tutmaktan geçeceği politikasını güttü. General Bekir Sıdkı‘nın hükümete karşı gerçekleştirdiği darbeyi destekledi. İngiltere’nin koruması altında olan Kuveyt üzerinde hak iddia etti. 4 Nisan 1939 yılında şüpheli bir trafik kazasında hayatını kaybetti.

Kral II. Faysal

Kral II. Faysal

Kral II. Faysal
Kral Gazi’nin tek varisiydi. Babası öldüğünde henüz dört yaşındaydı. Dayısı Abdülilah, ona vasi tayin edilerek kral ilan edildi. 1941’de Irak kraliyet ailesine karşı düzenlenen darbe girişimi sırasında İngiltere’ye kaçırıldı. İktidarı ele geçiren Reşid Ali Geylani, İngiltere’nin askeri müdahalesi sonucu devrilince Irak’a döndü. 1953 yılında reşit olduktan sonra görevi devraldı. Onun iktidarı döneminde Irak 1955’te Bağdat Paktı‘na dâhil oldu.

Ürdün ve Irak arasında kurulan Arap Birliği’nin lideri oldu. Osmanlı hanedanından Mısır Prensesi Fazıla İbrahim ile nişanlandıktan bir yıl sonra, 14 Temmuz 1958’de gerçekleşen darbe sırasında öldürüldü. Krallık kaldırılarak General Abdülkerim Kasım liderliğinde Cumhuriyet ilan edildi.

General Abdülkerim Kasım
1958 Irak Devrimi’nin ardından Irak Cumhurbaşkanı ve Başbakanı olan General Abdülkerim Kasım, ülkede faşist bir idare oluşturmaya çalıştı. 1959’da kendisine karşı başlatılan Musul ayaklanmasını kanlı bir şekilde bastırdı. Irak’ın Arap ülkeleriyle olan ilişkileri gerginleşti. Cuntacı subaylar arasında ayrılıklar baş gösterdi. Bunu önlemek için ordu içinde tasfiyeler yaptı. 5 yıl iktidarda kaldıktan sonra 8 Şubat 1963 yılında dava arkadaşı General Abdüsselam Arif liderliğindeki darbe sırasında öldürüldü.

Ahmed Hasan el Bekir

Ahmed Hasan el Bekir

General Abdüsselam Arif
1958 Irak Darbesinin asıl aktörüydü. General Abdülkerim Kasım’ın ardından ikinci adam olarak önemli görevler üstlenmişti. 1963’te iktidara geçişiyle birlikte Irak tamamen Baas Partisi‘nin güdümüne girdi. Arap milliyetçiliğini ve tek bir Arap devleti olabileceğini savunarak Irak, Suriye ve Mısır’ı aynı çatı altında birleştirmeye çalıştı. Ordunun yönetimdeki etkinliğini azaltıp Baas Partisi’nin sivil kanadını güçlendirmeye gayret etti. 15 Nisan 1966 yılında şüpheli bir helikopter kazası sonucu öldü ve cesedi dahi bulunamadı.

Abdurrahman Arif

Abdurrahman Arif

Abdurrahman Arif
General Abdüsselam Arif’in kardeşiydi. 1958 ve 1963 darbelerinde görev almıştı. Sadece 2 yıl iktidarda kaldı. Bu süre içinde de ülkedeki muhalif gruplara geniş özgürlükler tanıdı. Ama peşpeşe yaşanan ihtilaller sonusu ekonomi tepeteklak oldu. General Ahmed Hasan el Bekir‘in başkanlığındaki Baas yanlılarının 17 Temmuz 1968’de gerçekleştirdikleri darbeyle devrildi. Darbe sonrasında Türkiye’ye sürgüne gönderildi. İstanbul’da 1980 yılına kadar yaşadıktan sonra Irak’a dönmesine izin verildi. Irak’ın 2003’te ABD tarafından işgalinin ardından Ürdün’e gitti. 24 Ağustos 2007’de 91 yaşındayken burada öldü.

General Ahmed Hasan El Bekir
1968’de iktidarı ele geçirmesinden sonra Devrim Komuta Konseyi tarafından Cumhurbaşkanı ilan edildi. Baas lideri Saddam Hüseyin‘i kendisine yardımcı olarak tayin etti. Gerçekte ise Saddam Hüseyin ülkenin gerçek yöneticisiydi. 1976’ bir kalp krizi geçirdi ve 1979’da sağlık sorunları nedeniyle görevinden ayrılırken yetkilerini kuzeni Saddam Hüseyin’e devretti. 4 Ekim 1982’de öldü.

Saddam Hüseyin Baas Partisi Kurucusu Michel Eflak ile...

Saddam Hüseyin Baas Partisi Kurucusu Michel Eflak ile…

Saddam Hüseyin
Adı ilk kez General Abdülkerim Kasım’a karşı yapılan darbede geçmiş olan Saddam Hüseyin, Ahmed Hasan El Bekir’in kuzeniydi. 1967’de Baas Partisi’nin başına geçti ve 1968 darbesinde önemli rol oynadı. İktidara gelişinden bir yıl sonra 1980’de İran’a saldırarak, İran ve Irak arasında 8 yıl sürecek olan savaşı başlattı. Irak halkını tam bir batağa sürükledi. Bu savaş bittikten 2 yıl sonra bu sefer Kuveyt’i işgal etti. ABD’nin müdahalesiyle karşılaştı. Körfez Savaşı adı verilen bu müdahaleden sonra 2003 yılına gelindiğinde Irak, kitle imha silahları bulunduğu gerekçesiyle ABD tarafından işgal edildi.

Kitle imha silahları hiç bir zaman bulunamadı. Saddam Hüseyin 13 Aralık 2003’te ABD ordusunca doğum yeri Tikrit’te bir sığınakta yakalandı. İnsanlığa karşı işlenen suçlardan dolayı 30 Aralık 2006’da asılarak idam edildi.

KAYNAKLAR
A History of Iraq,
Charles Tripp, Cambridge University Press, New York-2000
“Faisal’s Pan-Arabism, 1921–33”,
N. Masalla, Middle Eastern Studies 1991
Independent Iraq, 1932–1958,
Majid Khadduri, Oxford University Press, 1960
Former Iraqi President, Is Dead, Abdel-Rahman Aref,
The New York Times, August 25, 2007
Iraq ex-president dies in Jordan,
Middle East Online, August 24, 2007 at age 91

Paylaşın:

Sevebilirsin...